Pomologen en peromanen hielden zich in de achtiende eeuw bezig met de wetenschap van de fruitteelt en brachten door onderzoek, soortselectie, onderricht en mooi geïllustreerde publicaties de fruitteelt tot bij de gegoede middenklasse die passioneel opgingen in hun nieuwe vrijetijdsbesteding. Dit bracht een toenemende interesse met zich mee voor fijnere groentensoorten zoals bloemkool, andijvie, komkommer, selderie, salade, artisjokken en zuring die samen met fruittaarten en exotische fruitschalen op het menu verschenen. De arbeidersklasse at vooral aardappelen en grove groenten zoals bonen, erwten, wortelen en kolen. Na de rampzalige misoogsten van aardappelen en broodgranen in het midden van de jaren 1800 investeerde de overheid in campagnes om de kennis over de teelt van groenten en fruit te verspreiden. Her en der werden er tuinbouwscholen opgericht en genootschappen voor groenten en fruit zagen het licht. Door die weidse verspreiding van kennis en praktijk verloren groenten en fruit aan status en de pomologische bezigheden van de gegoede burgerij stierven een stille dood. De opbrengst van de boerenboomgaarden en de toegenomen invoer uit het buitenland, dankzij nieuwe koeltechnieken, deden de prijs zakken en brachten groenten en fruit ook op het menu van de arbeidersklasse. Talrijke innovaties op het gebied van de groententeelt vonden aan het einde van de negentiende eeuw ingang zoals het gebruik van kunstmest en het aanjagen, forceren of vervroegen van gewassen in glazen serres. De opkomst van de conserven- en stroopindustrie betekende voor menig tuinbouwer een verzekerde afzet. Het begin van de twintigste eeuw was vooral gefocust op de verbetering van de kwaliteit, de uitbreiding van de glasteelt, de variatie in de productie en de organisatie van de afzet. De beurscrash van 1929 luidde echter een crisis in die tot aan de tweede wereldoorlog zou duren. De Duitse bezetter probeerde greep te krijgen op de economie van het land en de tuinbouw werd in een corporatief stelsel gedwongen. Na de bezetting kende de tuinbouw een trage heropleving met een beginnende agromarketing. De vrije markt werd gesymboliseerd door de veiling waar de wetten van vraag en aanbod des te explicieter speelden en waar de simultane handel mogelijk werd. Bedrijven moesten inspelen op de veranderende realiteit van de Europese markt en de technologische vernieuwingen in productie en distributie. De inperking van het brede aanbod van groenten- en fruitsoorten was veelal de enige redding van de tuinbouwers die concurrentieel moesten blijven in een nieuw economisch en politiek landschap.
Niettegenstaande de uitstekende verdienste van dit boek om een sociaal-economische geschiedenis te bieden van de tuinbouw in Vlaanderen, hinkt dit boek op twee benen. De uitermate verzorgde vormgeving, de vele kleurenafbeeldingen en de voortreffelijke sfeerfotografie van Marc Wauters verraden de populariserende intenties van deze publicatie. Maar eerder dan een consistent verhaal te bieden van ons rijke agrarische verleden en de culinaire waarde van oude erfgoedgroenten, verliest de tekst zich soms teveel in de opsomming van getallen, percentages – al of niet in tabellen ondergebracht – geografische en andere namen en gebeurtenissen. De auteurs, beiden verbonden aan het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG), verraden hiermee meermaals hun voorliefde voor de wetenschappelijkheid van kronieken. Het vergt een zeer gemotiveerde lezer om het boek van kaft tot kaft uit te lezen. Maar die vindt dan wel een schat aan historische gegevens.
[Edward Vanhoutte]
Titel: Smaken van het land. Groenten en fruit vroeger en nu.
Auteur: Eddie Niesten en Yves Segers
Fotografie: Marc Wauters
Uitgeverij: Davidsfonds
Jaar: 2007
Collatie: 182 pp. – ill.
ISBN: 978-90-5826-443-5
Kwalitatieve beoordeling: ***
Moeilijkheidsgraad: II
Geen opmerkingen:
Een reactie posten